Что значит пустить чырвонага пеуня
У аснове фразеалагізма — гіпербалізаваны вобраз.
Прышыванне ярлыкоў. Уласна бел. Аднабаковая, шаблонная ацэнка, характарыстыка каго-н. Настаў час, калі палітыка бесцырымоннага прышывання ярлыкоў пачала цярпець няўдачы (М. Чавускі. Чаму ж не смяяцца?).
Назоўнікавы фразеалагізм, утвораны ад суадноснага дзеяслоўнага прышываць ярлыкі (каму).
Прышый кабыле хвост. Агульны для ўсходнесл. м. Зусім непатрэбна, не мае дачынення да чаго-н. — Мы ведаем, што чужы. Табе ён толькі, відаць, не чужы… — Разам градусы ціснуць. Прымак — прышый кабыле хвост! — пачуліся ў агульным шуме галасы (Я. Брыль. У Забалоцці днее).
Паводле паходжання гэта «абломак» выслоўя больш поўнай формы, якое цяпер ужываецца без другой, тлумачальнай часткі. У збор-ніках І.Насовіча, Е. Раманава, М. Федароўскага падаецца з сэнсаўтваральнай часткай: Прышый кабыле хвост, а ў яе свой ёсць.
Псаванне крыві. Уласна бел. Непрыемнасці, моцнае раздражненне. Мыслі аб выездзе з Ташкента палохаюць… Будзе многа клопатаў і псавання крыві (Я. Колас. Дзённікі).
Паходзіць з суадноснага дзеяслоўнага фразеалагізма псаваць кроў каму (гл.).
Псаваць кроў каму; многа, нямала, колькі і пад. папсаваць крыві Калька з франц. м. (se faire du mauvais sang). Рабіць непрыемнасці каму-н., моцна раздражняць каго-н. Баламутны сын многа папсаваў крыві Паўлу і працягвае псаваць (І.Навуменка. Якая доўгая вайна).
Узнікненне фразеалагізма грунтуецца на ўяўленні, што ў чалавека пры яго раздражненні псуецца кроў, бо ў яе паступае занадта многа жоўці.
Птушынае малако. Калька з грэч. м. (gala omithon, літаральна «малако птушынае»). Ужыв. са значэннямі ‘птушкамлечнік’, ‘нешта неверагоднае, казачнае, яўна немагчымае (часцей пра ежу)’ і ‘вельмі смачны торт, a таксама цукеркі асобнага гатунку’.
Гл. ілюстрацыі да гэтых значэнняў і гістарычна-этымалагічную даведку пра фразеалагізм на с. 13–15.
Пудзіла агароднае. Уласна бел. Непрыгожа адзеты ці пусты, варты смеху чалавек. — Дурніца! Пудзіла агароднае! Што нарабіла?! — з кулакамі кінуўся Анатоль да Пігулеўскай, але тут жа ачомаўся, выскачыў за дзверы (А. Кандрусевіч. Кругі на Белай паляне).
Утвораны праз супастаўленне чалавека з пудзілам, якое выстаўляецца ў агародзе для адпуджвання птушак.
Пужаная варона. Агульны для ўсходнесл. м. (руск. пуганая ворона, укр. лякана ворона). Залішне асцярожны чалавек, які з-за перажытых выпрабаванняў баіцца нават таго, што не пагражае яму небяспекай. — Хто Васіля пабіў, га, Шылькевіч? — Нея… — Дарэмна білі. Васіль нічога не ведаў. Тут вам верхавод, хаця і папаў па галаве, моцна прамахнуўся. — Пужаная варона… (У. Шыцік. Ускосныя доказы).
Паходзіць з прыказкі Пужаная варона куста баіцца.
Пуп зямлі. Калька з грэч. м. Самы важны, самы галоўны; лепшы за ўсіх. Нічога — гэта не самае лепшае, безумоўна, аднак лепш, чым задзіраць нос і думаць, што ты пуп зямлі (І.Шамякін. Крыніцы).
Мяркуюць, што ў грэч. м. выраз трапіў з талмуда. Паводле старажытнаяўрэйскіх рэлігійных уяўленняў, пуп, або цэнтр, зямлі ў Іерусаліме, y алтары храма; адсюль Бог, кінуўшы ў мора камень, пачаў стварэнне свету. Такое ўяўленне пра святое месца, пуп зямлі, знаходзім і ў некаторых старажытнарускіх літаратурных помніках («Хождение в Иерусалим игумена Даниила»).
Пусканне пылу ў вочы. Агульны для ўсходнесл. м. Стварэнне падманлівага ўражання пра сябе з выхвальваннем і паказам чаго-н. Падобныя нараканні, апрача непатрэбнай мітусні і пускання пылу ў вочы, ніякай рэальнай карысці не маюць і ўвогуле з ‘яўляюцца справай марнай і пустой (Я. Лецка. Згода…).
Назоўнікавае ўтварэнне на базе суадноснага дзеяслоўнага фразеалагізма пыл пускаць у вочы (гл.), мае катэгарылльнае значэнне прадметнасці і іншыя ўласцівасці назоўнікавых фразеалагізмаў.
Пускаць (пусціць) пробны шар. Калька з франц. м. (envoyer un ballon d’essai). Разведваць, высвятляць што-н., ужываючы якія-н. прыёмы, хітрыкі. — Ну як. —Ды паступова разгортваецца клубок, — невядома з якой прычыны пусціў я пробны шap. — Але да канца ўсё яшчэ далёка (У. Караткевіч. Чорны замак Альшанскі).
Утвораны ў выніку пераасэнсавання адпаведнага свабоднага словазлучэння, якое ўжываецца ў аэрастатыцы. Шар, напоўнены газам, лягчэйшым за паветра, пускаюць для выпрабавання ўмоў палёту.
Пускаць пыл у вочы каму. Гл. пыл пускаць у вочы каму.
Пустая малатарня. Уласна бел. Чалавек, які займаецца не справай, a пустымі размовамі; балбатун, пустаслоў. Гэта ж у нас з масавіком-забаўнікам як было. Пустая малатарня. Толькі і клёку, што язык па-за вушшу ходзіць (А. Петрашкевіч. Трывога).
Узнік y выніку асацыяцыі па падабенстве з пустой малатаркяй, якая, калі яе барабан не запоўнены сцёбламі збажыны, пачынае прарэзліва гусці.
Пусціць чырвонага пеўня . Агульны для ўсходнесл. (руск. пустить красного петуха, укр. пустити червоного півня) і польск. (puścić czerwonego koguta) м. Вобраз чырвонага пеўня лёг у аснову адпаведнага выразу ў чэшск. (posadit cerveneho kohouta na strechu), y ням. (den roten Hahn aufs Dach setzen) мовах. Выраз абазначае ‘зламысна падпаліць што-н.’ У жніўні сорак другога мы зрабілі нядоўгі рэйд за Дняпро. Мелі мэту — сарваць акупантам хлебанарыхтоўкі, пусціць чырвонага пеўня на іх склады (І.Шамякін. Снежныя зімы).
Узнікненне фразеалагізма звязваецца з тым, што ў славян сімвалам бога агню быў певень. Быў і звычай ахвяравання пеўня, каб залагодзіць, зрабіць літасцівым бога агню.
Пуцёўка ў жыццё. Паўкалька з руск. м. (путевка в жизнь). Ужыв. са значэннямі: 1) падтрымка на пачатку якой-н. дзейнасці, 2) веды, навыкі і пад. як магчымасць займацца працоўнай дзейнасцю, 3) права на прыгоднасць да выкарыстання. Дапамагчы выпускнікам школы знайсці сваё месца ў жыцці закліканы педагагічныя калектывы, органы народнай асветы… (Настаўн. газ. 5.06.1976). Плоткінай я даў пуцёўку ў жыццё. Трэці разрад мае (В. Мыслівец. Задняпроўцы). Калі такое слова дасць новую фарбу, новае сэнсавае адценне, дык яму можна даць пуцёўку ў жыццё (К. Крапіва. Аб некаторых пытаннях беларускай мовы).
Гэта фразеалагізаваны крылаты выраз, ідзе ад аднайменнай назвы першага савецкага гукавога фільма (1931, сцэнарый М. Эка і А. Столпера). У фільме паказваецца шлях былых беспрытульнікаў да працоўнай камуны, да карыснай дзейнасці. Усе значэнні гэтага полісемантычнага фразеалагізма так ці іначай звязаны з
Источник
Растлумачце значэнне фразеалагiзмау: рассыпаца дробным макам- распускаць хвост- слацца лiстам- набiваць руку- усыпаць перцу- пус
Растлумачце значэнне фразеалагiзмау:
рассыпаца дробным макам-
распускаць хвост-
слацца лiстам-
набiваць руку-
усыпаць перцу-
пусцiць чырвонага пеуня-
накруцiць хвост-
ламаць шапку-
адпускаць лейцы-
ганяць сабак-
Книжный, книжачка, книжонка
Зима всегда приходит неожиданно… Она застает врасплох даже тогда, когда ждать ее приходится долго. А когда еще не облетели листья с деревьев, еще не покрылась ледяным зеркалом гладь реки, пушистое белоснежное покрывало, выпавшее с небес за одну ночь, обескураживает даже тех, кто не привык ничему удивляться. Художнику удалось запечатлеть удивительное пересечение времен года. Как будто бы Осень уступила свою очередность Зиме, не успев выполнить свои обязательства…Но первый снег всегда приносит необъяснимую радость. Все таки зима моя любимая пара года?
Источник
пустить слезу
1 пустить
2 Пустить на дым (сжечь)
3 Пустить по миру
4 пустить по миру
5 дело
наше дело правое, победа будет за нами! — наша справа справядлівая, перамога будзе за намі!
моё дело сторона — мая хата з краю, я тут ні пры чым
первым делом — першым чынам, перш за ўсё, перш-наперш
быть не у дел — быць (стаяць) у баку, быць ні пры чым
и дело с концом, и делу конец — і канец, і ўсё
6 корень
на корню (о хлебе) — на корані, (о лесе) на пні
7 красный
8 мир
не от мира сего — як не з гэтага свету, як не ў сабе
9 оборот
дело приняло хороший оборот — справа стала добрай (набыла добры кірунак, палепшылася)
10 откос
11 открыть
Великая Октябрьская социалистическая революция открыла новую эру в истории человечества — Вялікая Кастрычніцкая сацыялістычная рэвалюцыя адкрыла новую эру ў гісторыі чалавецтва
12 петух
до петухов (вставать, сидеть) — да пеўняў
13 пролить
14 пускать
15 слеза
16 смарка
пустить (пойти, идти) на смарку — пусціць (пайсці, ісці) у глум, змарнаваць (змарнавацца, марнавацца)
17 труба
вылететь, пустить в трубу — вылецець, пусціць у трубу
пройти огонь и воду (и медные трубы) — прайсці агонь і ваду (і медныя трубы), пабыць на кані і пад канем
18 уронить
19 ход
с ходу — з ходу (з разбегу, не спыняючыся)
20 Ободрать (обчистить) как липку
См. также в других словарях:
пустить слезу — зарыдать, распустить нюни, разнюниться, пролить слезу, заплакать, горько заплакать, удариться в слезы, разразиться рыданиями, распустить слюни, развести сырость, заплакать в голос, залиться слезами, облиться слезами, расплакаться, пролить слезы,… … Словарь синонимов
Пустить слезу — ПУСТИТЬ, пущу, пустишь; пущенный; сов. Толковый словарь Ожегова. С.И. Ожегов, Н.Ю. Шведова. 1949 1992 … Толковый словарь Ожегова
Пустить слезу — ПУСКАТЬ СЛЕЗУ. ПУСТИТЬ СЛЕЗУ. Прост. Ирон. Недолго плакать или создавать видимость плача; притворно плакать. Николушка знал, как в таких случаях легко настоять на своём. Я есть хочу, маманя, заныл он, собираясь пустить слезу (А. Кузнецова. Земной … Фразеологический словарь русского литературного языка
Пустить слезу — Убить … Словарь криминального и полукриминального мира
Пускать/ пустить слезу — 1. Разг. Плакать. ФСРЯ, 371; ЗС 1996, 53, 116; Ф 2, 106. 2. Жарг. угол. Убивать кого л.. ТСУЖ, 150 … Большой словарь русских поговорок
ПУСТИТЬ — ПУСТИТЬ, пущу, пустишь; пущенный; совер. 1. кого (что). Перестав держать, дать кому чему н. свободу, выпустить. П. птицу на волю. Пусти мою руку! 2. кого (что). Разрешить, дать возможность кому чему н. идти или войти куда н. П. стадо в поле. П.… … Толковый словарь Ожегова
пустить — пущу/, пу/стишь; пу/щенный; щен, а, о; св. см. тж. пускать, пускаться, пуск, пусковой 1) кого что Перестать удерживать силой, дать кому , чему л. свободу; отпустить, выпустить. Пуст … Словарь многих выражений
пустить — пущу, пустишь; пущенный; щен, а, о; св. 1. кого что. Перестать удерживать силой, дать кому , чему л. свободу; отпустить, выпустить. П. зайчонка на волю. Не держи щенка на руках, пусти его! Пустите мою руку! 2. кого. Разрешить делать что л., идти … Энциклопедический словарь
Пускать слезу — ПУСКАТЬ СЛЕЗУ. ПУСТИТЬ СЛЕЗУ. Прост. Ирон. Недолго плакать или создавать видимость плача; притворно плакать. Николушка знал, как в таких случаях легко настоять на своём. Я есть хочу, маманя, заныл он, собираясь пустить слезу (А. Кузнецова. Земной … Фразеологический словарь русского литературного языка
СЛЕЗА — Без слёз не взглянешь на кого. Морд. Пренебр. О человеке с неприятной, уродливой внешностью. СРГМ 1978, 74. Класть слёз. Кар. Долго плакать, горевать. СРГК 2, 360. Намотать слёз на кулак. Арх. Наплакаться. СРНГ 20, 41. Хватить горького до слёз.… … Большой словарь русских поговорок
пусти́ть — пущу, пустишь; прич. страд. прош. пущенный, щен, а, о; сов., перех. (несов. пускать). 1. Перестать удерживать силой, дать кому , чему л. свободу; отпустить. [Марфенька] хотела привстать, но почувствовала, что он держит ее крепко. Ей стало неловко … Малый академический словарь
Источник
пустить красного петуха
1 пустить
2 красный
3 светодиод красного свечения
4 Пустить на дым (сжечь)
5 Пустить по миру
6 пустить по миру
7 петух
до петухов (вставать, сидеть) — да пеўняў
8 дело
наше дело правое, победа будет за нами! — наша справа справядлівая, перамога будзе за намі!
моё дело сторона — мая хата з краю, я тут ні пры чым
первым делом — першым чынам, перш за ўсё, перш-наперш
быть не у дел — быць (стаяць) у баку, быць ні пры чым
и дело с концом, и делу конец — і канец, і ўсё
9 корень
на корню (о хлебе) — на корані, (о лесе) на пні
10 крест
11 мир
не от мира сего — як не з гэтага свету, як не ў сабе
12 оборот
дело приняло хороший оборот — справа стала добрай (набыла добры кірунак, палепшылася)
13 орден
орден «Победа» — ордэн «Перамога»
орден «Материнская слава» — ордэн «Мацярынская слава»
орден «Мать-героиня» — ордэн «Маці-гераіня»
орден «За службу Родине в Вооружённых Силах СССР» — ордэн «За службу Радзіме ва Ўзброеных Сілах СССР»
орден «За личное мужество» — ордэн «За асабістую мужнасць»
14 откос
15 открыть
Великая Октябрьская социалистическая революция открыла новую эру в истории человечества — Вялікая Кастрычніцкая сацыялістычная рэвалюцыя адкрыла новую эру ў гісторыі чалавецтва
16 пускать
17 словцо
18 смарка
пустить (пойти, идти) на смарку — пусціць (пайсці, ісці) у глум, змарнаваць (змарнавацца, марнавацца)
19 труба
вылететь, пустить в трубу — вылецець, пусціць у трубу
пройти огонь и воду (и медные трубы) — прайсці агонь і ваду (і медныя трубы), пабыць на кані і пад канем
20 фанера
См. также в других словарях:
пустить красного петуха — См … Словарь синонимов
ПУСТИТЬ КРАСНОГО ПЕТУХА — 1) кто Издавать визгливые звуки. Имеется в виду, что голос лица (Х) срывается на высокой ноте при пении или во время разговора. Говорится с неодобрением. неформ. ✦ Х пустил петуха. Именная часть неизм. Обычно глаголы сов. в. Обычно в роли сказ.… … Фразеологический словарь русского языка
Пустить красного петуха — ПУСКАТЬ <КРАСНОГО> ПЕТУХА. ПУСТИТЬ <КРАСНОГО> ПЕТУХА. Разг. Экспрес. Поджигать что либо, устраивая пожар. На заре взяло заимку огнём. Сам ли как нибудь заронил, а то, сказывают, Кузьма петуха пустил, неизвестно (Короленко. Убивец) … Фразеологический словарь русского литературного языка
пустить красного петуха — см. петух … Словарь многих выражений
красного петуха пустить(на кровлю посадить) — иноск. (поджечь) Красный петух (иноск.) поджег Ср. Высекли, разозлили малого, а тот со зла пустил красного петуха, спалил всю деревню, вразор разорил. Глеб Успенский. Малые ребята. 11. Ср. Уж дней пять твой князь в тюрьме! Я все узнал. Завтра… … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона
Красного петуха пустить(на кровлю посадить) — Краснаго пѣтуха пустить (на кровлю посадить) иноск. (поджечь). Красный пѣтухъ (иноск.) поджегъ. Ср. Высѣкли, разозлили малаго, а тотъ со зла пустилъ краснаго пѣтуха, спалилъ всю деревню, въ раззоръ раззорилъ . Глѣбъ Успенскій. Малые ребята. 11 … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
ПУСКАТЬ КРАСНОГО ПЕТУХА — 1) кто Издавать визгливые звуки. Имеется в виду, что голос лица (Х) срывается на высокой ноте при пении или во время разговора. Говорится с неодобрением. неформ. ✦ Х пустил петуха. Именная часть неизм. Обычно глаголы сов. в. Обычно в роли сказ.… … Фразеологический словарь русского языка
Пускать красного петуха — ПУСКАТЬ <КРАСНОГО> ПЕТУХА. ПУСТИТЬ <КРАСНОГО> ПЕТУХА. Разг. Экспрес. Поджигать что либо, устраивая пожар. На заре взяло заимку огнём. Сам ли как нибудь заронил, а то, сказывают, Кузьма петуха пустил, неизвестно (Короленко. Убивец) … Фразеологический словарь русского литературного языка
Посадить красного петуха на крышу — Народн. То же, что пустить красного петуха. ДП, 929; БМС 1998, 443 … Большой словарь русских поговорок
Посадить красного петуха на крышу. — Пустить галку (поджечь). Посадить красного петуха на крышу. См. СУЕВЕРИЯ ПРИМЕТЫ … В.И. Даль. Пословицы русского народа
Пускать/ пустить (подпустить) красного петуха — кому. Народн. Поджигать чей л. дом. ДП, 133; БМС 1998, 433; БТС, 828; Ф 2, 59; Мокиенко 1986, 160; ФМ 2002, 340; СПП 2001, 60 … Большой словарь русских поговорок
Источник